σαντε1
Χαρισματική πρωταγωνίστρια του προπολεμικού μουσικού θεάτρου, η πανέμορφη Ζωζώ Νταλμάς (Ζωζώ Σταυρίδη) έκαψε πολλές καρδιές- ανάμεσά τους και εκείνη του ηγέτη των Τούρκων Κεμάλ Ατατούρκ, ενώ η μορφή της «πέρασε» και στις επόμενες γενιές, καθώς ήταν το κορίτσι στο πακέτο τσιγάρων Sante.
“Γλεντώ, πίνω, αγαπώ. Δεν μπορώ να ζήσω χωρίς γλέντι, χωρίς έρωτα. Οι άνθρωποι τυλίγουν τη ζωή με πολλή ετικέτα, τη φορτώνουν με σοβαρότητα. Κι αυτό είναι το δράμα τους. Ο έρωτας και το γλέντι λύνουν από τη ζωή τα δεσμά και της δίνουν έναν τόνο ελαφρότητας που είναι στη φύση της» αναφέρει στα απομνημονεύματά της.
Γεννήθηκε στην Πόλη το 1905, μεγάλωσε στη Θεσαλονίκη. Έμαθε πιάνο, τραγούδι και χορό στο «Ωδείον Γρεκού» και μετά, πήρε κάποια μαθήματα στο Μιλάνο, ίσως γιατί φιλοδοξούσε να γίνει τραγουδίστρια της όπερας. Ξεκίνησε ως χορεύτρια στη μακεδονική πρωτεύουσα με τον θίασο Ένκελ («Πριγκίπισσα της Τσάρντας») και μετά με τον ίδιο θίασο ήρθε στην Αθήνα, για να γίνει σουμπρέτα και πρωταγωνίστρια και να γνωρίσει την αποθέωση σε τουρνέ στην Αίγυπτο, όπου έγινε μήλο της έριδος πριγκίπων…
«Ολες κι όλες οι αποσκευές μου ήτανε μία ομπρέλα, ένα κουτί που πληρούσε χρέη βαλίτσας, δυο αλλαξιές και ένα φουστάνι πένθιμο που φορούσα (είχε πεθάνει η μητέρα μου)…
Ενας αράπης πρίγκιπας πήρε τη θέση του στην καρδιά μου και από το σανίδι βρέθηκα στα χαρέμια του. Χαρέμι, καφάσι, τσαρτσάφι, φερετζέ, απ’ όλα. Σκλάβα όμως κατά τα φαινόμενα. Πραγματικός σκλάβος ήταν ο πρίγκιπας που την είχε φάει κατακούτελα. Και τι δεν ξόδευε για μένα. Τα μπριγιάντια δεν ήξερα πού να τα βάλω. Στόλιζα μ’ αυτά και τις καλτσοδέτες μου, ακόμη και τις τόκες των παπουτσιών μου. Και λίρα με ουρά! Αλλά εγώ δεν είχα ιδέα του χρήματος. Τα τσεκ τα έχωνα μέσα στα παπούτσια μου στα ντουλάπια. Αυτή η νύχτα της Χαλιμάς κράτησε οχτώ ολόκληρους μήνες. Στο διάστημα αυτό γυρίσαμε όλο τον κόσμο. Βενετία, Μιλάνο, Παρίσι»…
Ο μεγάλος έρωτας με τον Κεμάλ
Η ιστορία τους ξεκίνησε με ένα τρόπο σχεδόν κινηματογραφικό. Γνωρίστηκαν σε ένα νυχτερινό μαγαζί που χόρευε η Ζωζώ και πέρασαν τη νύχτα μαζί. Το επόμενο πρωί, ο Κεμάλ είχε αποχωρήσει, αφήνοντας ένα χαρτονόμισμα χιλίων λιρών στο κομοδίνο.
sante-6 sante-3
Η Ελληνίδα ντίβα το εξέλαβε ως τρομερή προσβολή. Γι’ αυτό και έδωσε μία αποστομωτική απάντηση. Πάνω στο χαρτονόμισμα ήταν τυπωμένο το πρόσωπο του Κεμάλ. Πήρε λοιπόν ένα ψαλίδι και έκοψε προσεχτικά το κομμάτι που ήταν η εικόνα του. Παράτησε στο κομοδίνο το άχρηστο πλέον χαρτονόμισμα, μαζί με αυτό το σημείωμα: «Από αυτό που μου αφήσατε πήρα μόνο αυτό που μου χρειαζόταν. Το υπόλοιπο σας το επιστρέφω γιατί μου είναι εντελώς άχρηστο».
O Ατατούρκ, την εγκατέστησε σε πτέρυγα του ανακτόρου Ντολμά Μπαξέ, με προσωπικό, λακέδες, μαγείρους, καμαριέρες, με Ρολς Ρόις και προσωπική φρουρά… Ο δεσμός τους κράτησε πολλά χρόνια, ώς και λίγο πριν από τον θάνατο του Κεμάλ Ατατούρκ».
«Κατάσκοπος δεν ήμουνα, Ελληνίδα ήμουνα»
Από την συνέντευξη θυμάμαι πιο πολύ τις λεπτομέρειες από την περιγραφή που μου έκανε όταν ο Κεμάλ Ατατούρκ, μπροστά στους καλεσμένους του (υπουργούς και πασάδες) σε τσακίρ κέφι, την ανέβασε σε ένα απλόχωρο τραπέζι για να λικνιστεί στο χορό της Σαλώμης, αφαιρόντας από πάνω της ένα-ένα τα πέπλα ώσπου να μείνει ημίγυμνη και τον κραταιό κυβερνήτη της Τουρκίας να την ραίνει με λουλούδια… Και στη κρεβατοκάμαρα, να της ζητάει να του τραγουδήσει «το γελεκάκι που φορείς» και να της εκμυστηρεύεται στα ελληνικά: «μπρε Ζωζώκα μου, πίστεψέ με, θαυμάζω τους Έλληνες κι΄όχι τους μπουνταλάδες δικούς μου…».
Αναρωτιόμουν αν ήταν αλήθεια ή ήθελε να δικαιολογήσει τη σχέση της με τον Ατατούρκ, όταν μου έλεγε ότι όταν επέστρεφε από την Τουρκία, την καλούσε ιεροκρυφίως ο Ελευθέριος Βενιζέλος και την ρωτούσε διάφορα πράγματα. Με λίγα λόγια υπερηφανευόταν γιατί είχε βρεθεί στην αγκαλιά του Κεμάλ αλλά και στην υπηρεσία της Ελλάδας… Μου είχε πει: «Μη τα γράψεις αυτά μάτια μου, γιατί κατάσκοπος δεν ήμουνα, Ελληνίδα ήμουνα…Και τα διαμάντια και τα χρυσαφικά που με γέμισαν Αιγύπτιοι πρίγκιπες και Τούρκοι πασάδες, στην οικογένειά μου και σε φτωχά κορίτσια τα μοίρασα…» (ΕΘΝΟΣ 11 Μαρτίου 1991)
Η πατριωτική της δράση συνεχίστηκε και στην κατοχή. Οι πράκτορες της Γκεστάπο την ξυλοκόπησαν άγρια, όταν αρνήθηκε να καταδώσει αντιστασιακούς, με αποτέλεσμα να αποβάλει το μωρό της.
Έπαιξε σε επτά κινηματογραφικές ταινίες, γυρισμένες στην Ελλάδα και κάποιες στη Τουρκία και στη Γαλλία. Κουβαρντού και σπάταλη, απεχώρησε από τη σκηνή το 1957 και πέθανε στην Αθήνα (2.8.1988) πάμπτωχη και ξεχασμένη σε οίκο ευγηρίας. Λένε πως την κηδεία της έκανε ένας παλιός χορευτής και θαυμαστής της, ο Δημήτρης Ιβάνωφ.
musicpaper.gr, liberopoulos.gr

Από xiromeropress