ΣΚ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ:Η συγκλονιστική ιστορία του μικρού Iqbal Masih που έγινε σκλάβος για να αποπληρώσει δάνειο 4,5 ευρώ και δολοφονήθηκε!

Ο Iqbal Masih ήταν ένα αγόρι από το Πακιστάν, που εξαναγκάστηκε να δουλεύει από την ηλικία των τεσσάρων ετών, για την αποπληρωμή χρέους της οικογένειάς του (bonded labor). Στα δέκα του απελευθερώθηκε και έγινε ακτιβιστής κατά της παιδικής εργασίας για αποπληρωμή χρεών. Δολοφονήθηκε σε ηλικία 13 ετών.
Ο Iqbal γεννήθηκε το 1982 στο Muridke, ένα μικρό αγροτικό χωριό, έξω από την Λαχώρη του Πακιστάν. Λίγο μετά την γέννησή του, ο πατέρας τοου Saif Masih εγκατέλειψε την οικογένεια. Η μητέρα του Iqbal Inayat, η οποία εργαζόταν ως καθαρίστρια, δυσκολευόταν πολύ να ικανοποιήσει τις ανάγκες της οικογένειας με το πενιχρό της εισόδημα.
1Ο μικρός Iqbal ανυποψίαστος, όπως όλα τα παιδιά, για τα προβλήματα των ενηλίκων, έπαιζε στα χωράφια που περιέβαλαν το οικογενειακό σπίτι των δύο δωματίων. Τις ώρες που η μητέρα του έλειπε στην δουλειά, τον μικρό φρόντιζαν οι μεγαλύτερες αδελφές του. Η ξέγνοιαστη ζωή του Iqbal θα τελείωνε στα τέσσερα, μόλις, χρόνια του.
Το 1986, ο μεγαλύτερος αδελφός του Iqbal επρόκειτο να παντρευτεί και η οικογένεια είχε ανάγκη από χρήματα για να τελέσει τον γάμο και να γιορτάσει το γεγονός, σύμφωνα με τα τοπικά έθιμα. Για τις πολύ φτωχές οικογένειες του Πακιστάν, ο μόνος τρόπος να βρουν χρήματα είναι να τα δανειστούν από έναν επιχειρηματία της περιοχής. Οι συγκεκριμένοι επιχειρηματίες επιδίδονται σ’ αυτό το είδος της εμπορικής συναλλαγής, κατά την οποία δανείζουν χρήματα στις οικογένειες, με αντάλλαγμα την καταναγκαστική εργασία ενός μικρού παιδιού.
Έτσι, λοιπόν, προκειμένου να πληρώσει τα έξοδα του γάμου, η οικογένεια του Iqbal δανείστηκε το ποσό των 600 ρουπιών (περίπου 4,5 ευρώ!!!) από έναν επιχειρηματία της περιοχής. Σε αντάλλαγμα ο Iqbal θα έπρεπε να εργαστεί το ταπητοϋφαντουργείο του προηγουμένου μέχρι την αποπληρωμή του χρέους. Έτσι, παρά τη θέλησή του, το παιδί πουλήθηκε, κυριολεκτικά, σαν σκλάβος.

weaversathome2Πριν συνεχίσουμε με την ιστορία του Iqbal, θα πρέπει να πούμε δυο λόγια για το peshgi, το σύστημα ιδιωτικού δανεισμού στο Πακιστάν. Ο δανειστής έχει την απόλυτη ισχύ και εξουσία πάνω στον δανειζόμενο. Όσο μικρό κι αν είναι το ποσό της οφειλής, δεν αποπληρώνεται σχεδόν ποτέ ή –έστω- αυτό συμβαίνει με τεράστια δυσκολία. Στο διαρκώς ανατοκιζόμενο αρχικό ποσό, προστίθενται τα «δίδακτρα» της μαθητείας του επαγγέλματος, η παροχή στέγης και τροφής, η αξία των υπό χρήση εργαλείων καθώς και σωρεία προστίμων για τυχόν λάθη ή/και παραλείψεις του νέου εργάτη. Η οικογένεια, λόγω των αφόρητων συνθηκών ζωής, αναγκάζεται να δανειστεί εκ νέου χρήματα, τα οποία προστίθενται –τοκιζόμενα πάντα- στο αρχικό χρέος. Είναι ένας φαύλος κύκλος που δεν κλείνει ποτέ. Όταν ο Iqbal συμπλήρωνε τα δέκα του χρόνια, το οικογενειακό χρέος είχε φτάσει στις 13.000 ρουπίες (γύρω στα 100 ευρώ), χωρίς δυνατότητα αποπληρωμής να διαφαίνεται στον ορίζοντα.
Οι συνθήκες, κάτω από τις οποίες εργαζόταν ο Iqbal, ήταν φρικτές. Μαζί με τα υπόλοιπα παιδιά που δούλευαν μαζί του, υποχρεώνονταν να κάθονται οκλαδόν σ’ έναν ξύλινο πάγκο και να σκύβουν μπροστά προκειμένου να δένουν εκατομμύρια μικροσκοπικούς κόμπους στα χαλιά που ύφαιναν. Η δουλειά απαιτούσε να ακολουθούν συγκεκριμένο σχέδιο, διαλέγοντας κάθε νήμα και δένοντας τον κόμπο με μεγάλη προσοχή. Οι μεταξύ τους ομιλίες ήταν απαγορευμένες και αν κάποια στιγμή τα παιδιά αφαιρούνταν για τον οποιονδήποτε λόγο, ένας φύλακας τα επανέφερε στην τάξη χτυπώντας τα, ενώ διέτρεχαν πάντα τον κίνδυνο να τραυματίσουν σοβαρά τα χέρια τους με τα κοφτερά εργαλεία που χρησιμοποιούσαν για να κόβουν τα νήματα.
Ο Iqbal εργαζόταν έξι ημέρες την εβδομάδα, για τουλάχιστον 14 ώρες την ημέρα, μέσα σ’ ένα δωμάτιο με αποπνικτική ζέστη (τα παράθυρα δεν άνοιγαν ποτέ, για να προστατεύονται τα νήματα από τον ήλιο και την σκόνη), με δυο λάμπες να φωτίζουν ασθενικά τον χώρο.
Αν τα παιδιά αντιμιλούσαν, δραπέτευαν, νοσταλγούσαν το σπίτι τους ή αρρώσταιναν, οι τιμωρίες έπεφταν βροχή. Ξυλοδαρμοί, δέσιμο με αλυσίδες, απομόνωση σε ένα σκοτεινό ντουλάπι, κρέμασμα ανάποδα ήταν στην ημερήσια διάταξη. Ο Iqbal υπέστη σχεδόν όλα αυτά. Η αμοιβή του, μετά το πέρας της μαθητείας του, ήταν 60 ρουπίες την ημέρα (λιγότερο από μισό ευρώ…).

Ενώ εργαζόταν ήδη έξι χρόνια ως ταπητοϋφαντουργός, ο Iqbal πληροφορήθηκε για μια συνάντηση του Μετώπου για την Απελευθέρωση από την Καταναγκαστική Εργασία (Bonded Labor Liberation Front – BLLF), το οποίο προσπαθούσε να βοηθήσει τα παιδιά σαν αυτόν. Όταν σχόλασε, έφυγε κρυφά από τον κοιτώνα του και πήγε στην συνάντηση, όπου πληροφορήθηκε ότι η κυβέρνηση του Πακιστάν είχε κηρύξει παράνομο το peshgi το 1992 και, επιπλέον, είχε ακυρώσει όλα τα εκκρεμή δάνεια στους εργοδότες που το εφάρμοζαν.
Σοκαρισμένος ο Iqbal συνειδητοποίησε ότι θα μπορούσε να είναι ελεύθερος. Μίλησε με τον Eshan Ullah Khan, πρόεδρο του Μετώπου, ο οποίος τον βοήθησε να συγκεντρώσει όλα τα απαραίτητα έγγραφα ώστε να δείξει στον εργοδότη του ότι έπρεπε να τον απελευθερώσει, πράγμα που έγινε. Ωστόσο, ο Iqbal δεν ικανοποιήθηκε μόνο με την δική του απελευθέρωση και άρχισε να εργάζεται προς την κατεύθυνση να ελευθερώσει και τα υπόλοιπα παιδιά που δούλευαν μαζί του.
Φοίτησε σε σχολείο του BLLF στη Λαχώρη και ήταν τόσο καλός μαθητής, ώστε ολοκλήρωσε την ύλη τεσσάρων ετών σε δύο μόνο. Κατά την διάρκεια της παραμονής του στο σχολείο, φάνηκαν οι ηγετικές του ικανότητες και συμμετείχε ενεργά σε εκδηλώσεις και διαδηλώσεις κατά της παιδικής καταναγκαστικής εργασίας. Προκειμένου να ενημερωθεί για τις συνθήκες εργασίας των παιδιών σε διάφορες βιοτεχνίες, δεν δίστασε να προσποιηθεί πως ήταν ένα από αυτά (εργαζόμενος εκ νέου σε αυτές) προκειμένου να είναι σε θέση να συνομιλήσει μαζί τους. Αυτό ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο, αλλά οι πληροφορίες που συγκέντρωσε είχαν ως αποτέλεσμα να κλείσουν πολλά τέτοια εργασιακά κάτεργα και να απελευθερωθούν εκατοντάδες παιδιά.
1Σιγά-σιγά ο Iqbal άρχισε να αναδεικνύεται σε προσωπικότητα του Μετώπου, να είναι ο κεντρικός ομιλητής σε συγκεντρώσεις του, να ενημερώνει και να συνεργάζεται με ξένους ακτιβιστές και να παραχωρεί συνεντεύξεις διεθνώς σε δημοσιογράφους. Ο λόγος του ήταν μεστός και πειστικός, καθώς γνώριζε πολύ καλά το θέμα του, έχοντας κι ο ίδιος υπάρξει θύμα της καταναγκαστικής παιδικής εργασίας. Δεν τον αποθάρρυνε το πλήθος του ακροατηρίου και γρήγορα συγκέντρωσε πάνω του την προσοχή του κόσμου.
Τα έξι χρόνια που πέρασε ο Iqbal στο κάτεργο του εργοδότη του, είχαν αφήσει τα σημάδια τους πάνω του. Η σωματική του ανάπτυξη του είχε, ουσιαστικά, σταματήσει και στην ηλικία των δέκα ετών ήταν όπως αυτή ενός πεντάχρονου. Πολύ μικροκαμωμένος (ένας γιατρός διέγνωσε ότι έπασχε από «ψυχολογικό νανισμό»), με προβλήματα στα νεφρά, παραμορφωμένη σπονδυλική στήλη, σοβαρά προβλήματα στους πνεύμονες καθώς και αρθρίτιδα.
reebokΑπό την στιγμή που ο Iqbal άρχισε να δουλεύει στο ταπητουργείο, μεταμορφώθηκε βίαια από παιδί σε ενήλικα, χάνοντας -μέσα σε μια στιγμή- την παιδική του ηλικία. Όμως, μέσα του, δεν είχε πάψει να είναι παιδί, πώς θα μπορούσε άλλωστε; Είναι χαρακτηριστίκό πως, όταν πήγε στις Η.Π.Α. για να παραλάβει το Βραβείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Reebok, του άρεσε να παρακολουθεί κινούμενα σχέδια και, ιδιαίτερα, τον Bugs Bunny. Επίσης είχε την ευκαιρία να καταπιαστεί και με την αγαπημένη ασχολία των συνομηλίκων του, τα βιντεοπαιχνίδια.
Η διαρκώς αυξανόμενη δημοτικότητα του Iqbal αλλά κυρίως η επίδρασή της, είχαν ως αποτέλεσμα ν’ αρχίσει να λαμβάνει πολυπληθείς απειλητικές επιστολές. Ο Iqbal τις αγνόησε, καθώς εστίαζε στον αγώνα για την απελευθέρωση των παιδιών.
Την Κυριακή, 16 Απριλίου του 1995, ο Iqbal βρισκόταν στο πατρικό του, για να περάσει το Πάσχα με την οικογένειά του. Αφού πέρασε κάποιον χρόνο με την μητέρα και τα αδέλφια του, πήγε να επισκεφτεί έναν θείο του. Συναντήθηκε με δύο ξαδέλφια του και τα τρία αγόρια, με τα ποδήλατά τους, κατευθύνιηκαν προς το σπίτι του θείου, πηγαίνοντάς του φαγητό από το εορταστικό γέυμα. Στη διαδρομή κάποιος τα πυροβόλησε με καραμπίνα. Ο Iqbal πέθανε ακαριαία. Ο ένας του ξάδελφος τραυματίστηκε στον βραχίονα ενώ ο άλλος δεν χτυπήθηκε.
Ακόμη και σήμερα ο θάνατος του Iqbal παραμένει, επίσημα τουλάχιστον, μυστήριο. Η αρχική εκδοχή ήταν πως ένας αγρότης ο οποίος βρισκόταν σε διένεξη με τον γείτονά του για ένα γαϊδούρι –και κάτω από την επήρεια ναρκωτικών- άνοιξε πυρ εναντίον των αγοριών, χωρίς να σκοπεύει να δολοφονήσει ειδικά τον Iqbal. Όμως η πεποίθηση της κοινής γνώμης είναι πως ο Iqbal δολοφονήθηκε από τους ηγέτες της βιομηχανίας χαλιών, για τη ζημιά που είχε προκαλέσει η δράση του στις επιχειρήσεις του. Η κηδεία του Iqbal έγινε στις 17 Απριλίου του 1995 και την παρακολούθησαν γύρω στα χίλια άτομα.
Το πρόβλημα με την καταναγκαστική παιδική εργασία εξακολουθεί να υπάρχει και σήμερα. Εκατομμύρια παιδιά, κυρίως στο Πακιστάν και την Ινδία, βρίσκονται σε εργοστάσια φτιάχνοντας χαλιά, τούβλα, τσιγάρα, κοσμήματα και ρούχα, ζώντας και δουλεύοντας κάτω από τις ίδιες απάνθρωπες συνθήκες που βίωσε και ο Iqbal στην σύντομη ζωή του.
ΝΙΝΑ ΚΟΥΛΕΤΑΚΗ https://eglima.wordpress.com