Για περισσότερο από 12 αιώνες ο βυθός της θαλάσσιας περιοχής ανάμεσα στην Κέρκυρα και στους Παξούς έκρυβε ένα μυστικό μεγάλης ιστορικής αξίας. Δύο ναυάγια από τους ρωμαϊκούς χρόνους και ένα από τους νεότερους, τον 17ο ή 18ο αιώνα.
Τα ναυάγια ανακαλύφθηκαν από την γεω-αρχαιολογική έρευνα βαθέων υδάτων κατά μήκος της όδευσης του υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου Ελλάδας – Ιταλίας.
Οι εικόνες που κατέγραψε το υποβρύχιο τηλεκατευθυνόμενο όχημα του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών ήταν αποκαλυπτικές. Σε βάθος περίπου 1400 μέτρων, αμφορείς, πινάκια, μαγειρικά σκεύη και άγκυρες, μισοθαμένα στον λασπώδη βυθό ´μαρτυρούν´ την ύπαρξη των ναυαγίων.
Ο υπεύθυνος αρχαιολόγος Δημήτρης Κουρκουμέλης, μιλώντας στο ΑΜΠΕ, είπε ότι «σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας πρόκειται για εμπορικά ρωμαϊκά πλοία. Ήταν ξύλινα σκαριά, κατασκευασμένα με έναν ιδιαίτερο τρόπο ήταν πλοία που ταξίδευαν με πανιά, ιστιοφόρα. Μετέφεραν εμπορεύματα, αμφορείς από την Β. Αφρική προς κάποιες πόλεις της Αδριατικής. Το τρίτο ναυάγιο, το μεταγενέστερο, πρέπει να είναι εμπορικό. Όμως δεν μπορούμε να εντοπίσουμε το φορτίο του, φαίνεται να έχει διασκορπιστεί και δεν υπήρχαν στοιχεία πάνω στο πλοίο. Η κατάσταση είναι εντυπωσιακά καλή. Βρίσκονται σε πολύ μεγάλο βάθος, δεν επηρεάζονται, είναι θαμμένα κάτω από την αργιλώδη ιλή που υπάρχει σε αυτά τα βάθη. Φαίνονται πάνω από τον πυθμένα κάποια ευρήματα κάποιοι αμφορείς, σίγουρα όμως κάτω από τη ´λάσπη´ θα υπάρχουν ακέραιοι αμφορείς και μεγάλο τμήμα από το σκαρί του πλοίου».
Οι ειδικοί θεωρούν ότι η θαλάσσια περιοχή στο βόρειο Ιόνιο έχει πολλά ναυάγια. Ήταν το ευκολότερο πέρασμα από την Ανατολή προς τη Δύση. Από τα προϊστορικά χρόνια ταξίδευαν εκεί πλοία, γιατί δεν απομακρύνονταν από τις ακτές καθώς υπήρχε ο φόβος της ανοικτής θάλασσας.
Ο κ. Κουρκουμέλης ανέφερε ότι, σε αυτά τα βάθη δεν υπάρχει η δυνατότητα να γίνουν μεγαλύτερες και συστηματικότερες έρευνες γιατί δεν διατίθεται η κατάλληλη τεχνολογία. «Αυτό που θα ήταν ιδανικό», πρόσθεσε, «θα ήταν να γίνουν κάποιες δειγματοληπτικές ανελκύσεις από αντικείμενα, για να έχουμε μια καλύτερη εικόνα του ναυαγίου και του φορτίου που μετέφερε και φυσικά μετά να τα προστατέψουμε, ώστε να διατηρηθούν σε όσο το δυνατόν καλύτερη κατάσταση για να μείνουν για τις επόμενες γενιές γιατί πιθανόν αυτές να μπορέσουν να φτάσουν σε αυτά τα βάθη. Με την τεχνολογία που διαθέτουμε σήμερα μπορούμε να κάνουμε ανελκύσεις, όχι όμως ανασκαφή δηλαδή να αποκαλύψουμε όλο το πλοίο».
Οπως ανακοίνωσε το ΕΛΚΕΘΕ, η περιοχή, συνολικής έκτασης περίπου 200 τετρ. χιλιομέτρων είχε αποτυπωθεί με θαλάσσιες ακουστικές μεθόδους.
Οι 3 από τους 12 επιλεγμένους στόχους αποδείχτηκαν αρχαία και ιστορικά ναυάγια.
Η προκαταρκτική χρονολόγηση και ο χαρακτηρισμός των ευρημάτων έγιναν από την ομάδα της ΕΑΑ:
• Το πρώτο ονομάσθηκε ΠΟΣΕΙΔΩΝ 1 και εντοπίσθηκε σε βάθος 1180μ. Πρόκειται για ναυάγιο ρωμαϊκών χρόνων, κατά μία πρώτη εκτίμηση του 3ου αι. μ.Χ. Από το ναυάγιο αυτό ανελκύστηκαν δύο στόμια αφρικανικών αμφορέων, διαφορετικών τύπων καθώς και ένα μαρμάρινο αγγείο ύψους 30 εκ. Από την κινηματογράφηση του ναυαγίου φαίνονται αμφορείς, μαγειρικά σκεύη, τουλάχιστον δύο άγκυρες, μέρος από το έρμα του πλοίου και ίχνη από το σκαρί του πλοίου.
• Το δεύτερο ναυάγιο, ονομάσθηκε ΠΟΣΕΙΔΩΝ 2, εντοπίσθηκε σε βάθος 1375μ. και πρόκειται μάλλον για ναυάγιο πλοίου της ίδιας περιόδου με το προηγούμενο. Από το ναυάγιο σώζονται αμφορείς, πινάκια, μαγειρικά σκεύη καθώς και διάφορα μεταλλικά αντικείμενα, μέρος από το έρμα και πιθανώς το σκαρί του πλοίου. Από το ναυάγιο δεν ανελκύθηκαν αντικείμενα, λόγω της δυσκολίας αποκόλλησής τους από τον λασπώδη πυθμένα.
• Το τρίτο ναυάγιο, ΠΟΣΕΙΔΩΝ 3, εντοπίσθηκε σε βάθος 1260μ. και πρόκειται για πλοίο μάλλον νεώτερων χρόνων πιθανώς 17ου – 18ου αι. Από το πλοίο σώζεται το σκαρί του, οι σιδερένιες άγκυρες, μαγειρικά και αποθηκευτικά σκεύη και αγγεία (οινοχόες με εφυάλωση, πιάτα, πινάκια, χύτες, κ.λπ.).
Οπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση του ΕΛΚΕΘΕ, αυτή η αποστολή είναι η πρώτη συστηματική αρχαιολογική έρευνα βαθέων υδάτων στο Ιόνιο Πέλαγος και αποδεικνύεται ιδιαίτερα επιτυχής και παραγωγική. Μέχρι πριν την συγκεκριμένη αποστολή, σε όλη τη Μεσόγειο δεν είχαν βρεθεί αρχαία ναυάγια σε βάθος μεγαλύτερο των 1000 μέτρων. Σε αυτήν την αποστολή βρέθηκαν 3 αρχαία και ιστορικά ναυάγια σε βάθη μεταξύ 1180 και 1370 μέτρων.
Η ανακάλυψη των τριών αρχαίων και ιστορικών ναυαγίων είναι αποτέλεσμα της εμπειρίας και ικανότητας του επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού του ΕΛΚΕΘΕ.
Η αρχαιολογική επιμέλεια και μελέτη των τριών ναυαγίων είναι αποτέλεσμα της κατάρτισης και εμπειρίας του επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού της ΕΕΑ
Η συνολική επιτυχία της αποστολής είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας των δύο κύριων, ελληνικών, δημόσιων φορέων θαλάσσιας και αρχαιολογικής έρευνας, δηλαδή του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών και της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων.
Η συνεργασία των δύο αυτών φορέων αναγνωρίζεται από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα ως η πιο επιτυχημένη συνεργασία μεταξύ ενός Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου και ενός φορέα Ενάλιας Αρχαιολογίας.
Η ερευνητική ομάδα της αποστολής του ΕΛΚΕΘΕ αποτελείτο από τους εξής:
Δρ Δ. Σακελλαρίου, αρχηγός αποστολής
Γ. Ρουσάκης, Π. Γεωργίου, Ι. Παμπίδης, Π. Μαντόπουλος, Π. Ρενιέρης, Ι. Παναγιωτόπουλος, Ι. Μόρφης (Ομάδα Γεωλογικής – Γεωφυσικής Διερεύνησης Πυθμένα).
Μ. Καλλέργης, Λ. Μανουσάκης, Κ. Κατσαρός, Θ. Φωτόπουλος, Β. Στασινός. (Ομάδα Τμήματος Υποβρυχίων Δραστηριοτήτων).
Τη διεύθυνση της έρευνας από την πλευρά της ΕΕΑ είχε ο καταδυόμενος αρχαιολόγος δρ Δημ. Κουρκουμέλης
Στην αποστολή συμμετείχαν επίσης 4 προ- και μεταπτυχιακοί φοιτητές/τριες από τα Γεωλογικά Τμήματα Αθήνας και Πάτρας και από το Μεταπτυχιακό Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Αθήνας: Η. Κατσένης, Α. Πετρόπουλος, Κ. Τσαμπουράκη – Κραουνάκη και Μ. Χριστοπούλου.
Πληροφοριες haniotika-nea,econews,
