Αφιέρωμα:Ο εντυπωσιακός προϊστορικός Λιμναίος Οικισμός του Δισπηλιού ![φωτο βιντεο]

Ο προϊστορικός Λιμναίος Οικισμός του Δισπηλιού βρίσκετε στο νότιο τόξο της λίμνης Ορεστιάδας στο χωριό Δισπηλιό του Δήμου Καστοριάς.
Την ιστορική αξία του οικισμού έφεραν στο φως ανασκαφές που ξεκίνησαν από το 1932. Ο επισκέπτης κάνει ένα ταξίδι στο χρόνο βλέποντας τις καλύβες εξωτερικά και εσωτερικά ανακαλύπτει την κατοίκηση κατά τη Nεολιθική εποχή. Ο Λιμναίος Οικισμός Δισπηλιού είναι στο 4χλμ Καστοριάς – Άργους Ορεστικού.
Το υψόμετρο σε συνδυασμό με το νερό της λίμνης σε γαληνεύει. Η χαλαρή κίνηση των νερών της σε ηρεμεί. Μία βόλτα δίπλα στη λίμνη της Καστοριάς, την Ορεστιάδα, ήταν αρκετή για να μείνουν στη σκέψη μόνο τα ευχάριστα. Και εδώ γύρω από το λίμνη, συμβαίνουν πολλά και ενδιαφέροντα. Οι ολόλευκες περήφανες πάπιες «σκίζουν» τα ήρεμα νερά και βουτούν το κεφάλι τους στο νερό, για να βρουν κάτι φαγώσιμο.
Ο παραλίμνιος δρόμος, η Μεγάλου Αλεξάνδρου, έχει ζωή! Με την πρώτη ευκαιρία, όταν ο ήλιος κάνει το… χατίρι και οι ακτίνες του χτυπήσουν τα νερά της, ο κόσμος γεμίζει τους δρόμους αλλά και τα μαγαζιά πέριξ της λίμνης. Εστιατόρια, ταβέρνες, καφετέριες με απίθανα ψητά, αλλά και ολόφρεσκο ζεστό ψωμί, που η ευωδιά του φτάνει μέχρι το δρόμο.
Ο καλυμμένος από τα πλατάνια δρόμος, η ηρεμία, η χαλαρή κίνηση. Όλα συντελούν ώστε να θες αυτή η βόλτα, να μην τελειώσει ποτέ. Η λίμνη κρατάει πάντα τον πρώτο ρόλο, σε μία πόλη που έχει πολλά ακόμη να δείξει. Το πρόσφατα ανακαινισμένο αρχοντικό Παπαπέτρου, εποπτεύει τη λίμνη ανταλλάσσοντας λάμψη.





Τα αρχοντικά
Η βόλτα στη λίμνη, σε γεμίζει δύναμη. Σου δίνει το έναυσμα να πας ένα βήμα πιο πέρα. Στην καθημερινότητά σου, στη ζωή σου. Αφήσαμε πίσω μας τον παραλίμνιο, και ανηφορίσαμε στα στενά δρομάκια των συνοικιών Ντολτσό και Απόζαρι. Και γίνεσαι ακόμη πιο ισχυρός. Βλέπεις την ιστορία να περνάει δίπλα σου, τα αρχοντικά του 18ου αι. αποδεικνύουν την ακμή της πόλης καθώς οι εξαιρετικοί ηπειρώτες αλλά και μακεδόνες τεχνίτες, ανέπτυξαν εδώ όλη τους την τέχνη. Δεν ξέρεις που να πρωτοκοιτάξεις! Ξεχωρίζει ωστόσο το εξαιρετικό κτίριο των 700 τ.μ, κατασκευασμένο το 1857, από τον γνωστό πρωτομάστορα Αλ. Βέργουλας, στην πλατεία Ντολτσό. Εδώ σήμερα λειτουργεί ξενώνας και εξαιτίας και της πολύ προσεγμένης ανακαίνισης, αναδεικνύει την παραδοσιακή αρχιτεκτονική με ταυτόχρονες ασιατικές νότες. Το εστιατόριο Ντολτσό, στην πλατεία αναδεικνύει την τοπική γαστρονομία με μοντέρνες πινελιές.
Απόδειξη της κατοίκησης της περιοχής από τη νεολιθική εποχή αποτελεί ο λιμναίος οικισμός στο Δισπηλιό που βρίσκεται 8 χιλιόμετρα έξω από την Καστοριά στη θέση «Νησί» και ανακαλύφθηκε τυχαία το 1932. Η πρώιμη φάση του τοποθετείται γύρω στο 5.500 π.Χ. και είναι ένας από τους αρχαιότερους λιμναίους οικισμούς που έχουν ανακαλυφθεί στην Ευρώπη. Τις καλύβες που έφτιαχναν, κυκλικές και ορθογώνιες και κατά την επίσκεψή σας εκεί, μπορέιτε να δείτε πιστά αντίγραφα αυτών, αλλά και των εργαλείων της εποχής. Στον οικισμό, υπολογίζεται ότι ζούσαν τρεις χιλιάδες άτομα και είχαν άψογη οργάνωση και πειθαρχία. Μάζευαν την τροφή τους, εξέτρεφαν κατοικίδια, ψάρευαν και κατασκεύαζαν εργαλεία και είδη καθημερινής χρήσης. Παράλληλα γνώριζαν μουσική και γραφή. Μια ξύλινη πινακίδα είναι ανάμεσα στα σημαντικά ευρήματα των ανασκαφών, φλογέρες από κόκαλα πουλιών, από τα παλαιότερα μουσικά όργανα που έχουν ανακαλυφθεί στην Ευρώπη και μια βάρκα από μονοκόμματο ξύλο. Στο σημείο, λειτουργεί υπαίθριο οικομουσείο. Πήλινα αγγεία, όπως φιάλες, κύπελλα, φρουτιέρες και χύτρες καθώς και εργαλεία που είναι φτιαγμένα από πυριτόλιθο ή οστά συμπεριλαμβάνονται στα εκθέματα. Τα αυθεντικά εκτίθενται στο κτίριο του μουσείου που βρίσκεται μέσα στο χωριό Δισπηλιό.
Απολιθωμένο δάσος στο Νόστιμο
Έχουν περάσει σχεδόν 80χρόνια, από τότε που οι κάτοικοι του χωριού Νόστιμο, διαπίστωσαν την ύπαρξη απολιθωμένων κορμών, θαλάσσιων ειδών καθώς φυτών και ζώων που ζούσαν στην περιοχή, προφανώς κάποια χρόνια πριν. Μετά από ανασκαφές και έρευνα που διεξήχθη στην περιοχή για πρώτη φορά το 1997, ήρθαν στην επιφάνεια, τα απολιθώματα μιας εποχής 20 εκατομμυρίων χρόνων.
Οι έρευνες που ακολούθησαν ήταν συνεχείς και αποκαλύφθηκε μία περιοχή με έντονο γεωμορφολογικό ανάγλυφο, με έντονες χαράδρες, κοιλάδες και βουνά όπως και, πολλά ενεργά ηφαίστεια. Οι έρευνες ακόμη και σήμερα βρίσκονται σε αρχικά στάδια με τα ευρήματα να είναι πολλά και σημαντικά.
Μεταξύ άλλων ευρημάτων, θα πρέπει να σημειώσουμε το απολιθωμένο δόντι, που άνηκε σε πολύ μεγάλο προϊστορικό φυτοφάγο ζώο και το δόντι ενός καρχαρία που υπολογίζεται πως είχε μήκος, μετάξι 20 και 25 μ.. Άξιοι λόγου είναι οι κορμοί των δέντρων, φοινίκων και άλλων τροπικών ειδών, οι διάφοροι θαλάσσιοι οργανισμοί όπως, μύδια, αστερίες, κοχύλια και πολλά είδη σπονδυλωτών. Τα ευρήματα του απολιθωμένου δάσους εκτίθενται στο μικρό σχολείο του χωριού που λειτουργεί σαν μουσείο ενώ, η αυλή του λειτουργεί σαν μίνι γεωπάρκο απολιθωμένων κορμών.