Στο αρχετυπικό τοπίο του χωριού Λεύτα, στην κρημνώδη χαράδρα της ανατολικής παρειάς της ακροπόλεως Ελατείας ευρίσκεται το σηραγγώδες σπήλαιο « Διαβολότρυπα » εκτεινόμενο σε μήκος πέντε μέτρων, με είσοδο και έξοδο. Το τοπίο είναι άγριο και απόκρημνο, φορτισμένο με εξωτικά, νεράιδες και το αποφεύγουν οι βοσκοί της περιοχής, ιδιαίτερα τη νύχτα, έχουν αποδώσει μάλιστα σ’αυτό την ονομασία «Στοιχειό». Σ’αυτό το σπήλαιο, μέχρι τουλάχιστον τον πόλεμο του 1940, ένα δρώμενο αξιοσημείωτο ελάμβανε χώρα με ζώσα την ομολογία του μέχρι σήμερα μαρτυρία Κώστα Παπαγιώργου ετών 77 από Ελάτεια. Οι νοσούντες από ανίατες δυσίατες ασθένειες, εισέρχονταν σ’ αυτό και εσύροντο μέχρι την έξοδο, όπου απέρρίπταν τα ενδύματά των, θεωρούμενα μιαρά και κατεχόμενα από την νόσο, ως μερίδιο του δαίμονα, από τον ασθενούντα.β Απαλλασσόμενοι του δαιμονικού φορτίου και επιστρέφοντες από την εν δυνάμει «κάθοδο στον κάτω κόσμο» θα επανήρχοντο στην ζωή υγιείς.
Αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως «κατάδυση» και «ανάδυση» μετά την έξοδο από το σπήλαιο, που συμβολίζει τον Αδη και έχει συνάφεια με την αρχαία λατρεία του Τροφωνίου,στο ιερό της Λειβαδιάς, όπου ανάλογη πρακτική, περιγράφεται αναλυτικώς, από τους αρχαίους συγγραφείς, στα σχετικά συγγράμματα και η παράθεσις των εδώ, υπερβαίνει τους στόχους της εργασίας αυτής. Εν κατακλείδι η ανάμνησις και πρακτική εφαρμογή αρχαίων θεραπευτικών μεθόδων, σ’ ένα χώρο όπως της Ελάτειας, με την μακρά διαδρομή στις χιλιετίες, καταδεικνύει με σαφή τρόπο την αόρατη, αλλά υπαρκτή, σύνδεση των γενεών και της συνέχειας, των κατοίκων της χώρας της Ελάτειας.πηγη ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΔΗΜΑΚΗΣ
