Η κουμαριά αναπτύσσεται σε όλη την Ελλάδα στην ζώνη των αείφυλλων – πλατύφυλλων, που εκτείνεται μέχρι 1.000 μ. υψόμετρο. Την συναντάμε σε θαμνώνες και δάση, σε ξηρές και πετρώδεις πλαγιές. Επειδή θεωρείται άριστο καλλωπιστικό φυτό έχει μεταφερθεί σε όλο τον κόσμο. (Αμερική , Αυστραλία κ.λ.π.). Είναι ανθεκτική στη φωτιά και αυτό της δίνει ένα πλεονέκτημα να χρησιμοποιηθεί σε αναπλάσεις εκτάσεων.
Είναι αειθαλές φυτό (δεν ρίχνει ποτέ τα φύλλα της) στην Ελλάδα είναι συνήθως θάμνος που μπορεί να φτάσει μέχρι τα 3 μέτρα, αλλά στις άλλες χώρες γίνεται δέντρο-ειδικά αυτά που χρησιμοποιούν ως καλλωπιστικό φυτό- που μπορεί να φτάσει και τα 10 μέτρα ύψος.
Όσοι είστε από μεγάλες πόλεις, αν νομίζετε ότι δεν έχετε δει ποτέ κουμαριά, κάνετε μεγάλο λάθος. Έχετε προσέξει κάποια κλαδιά που πωλούνται τα Χριστούγεννα με καρφωμένα στις άκρες των κλαδιών ένα βαμμένο με κόκκινη λαδομπογιά φιρίκι; Αυτά τα κλαριά είναι από κουμαριά.
Πολλαπλασιάζεται με σπόρους που πέφτουν από τους καρπούς της στο έδαφος. Γι αυτό θα παρατηρήσει κανείς ότι σε σημεία που είναι κουμαριές γύρω από το φυτό υπάρχουν πολλά μικρά φυτά. Για να αναπτυχθεί χρειάζεται ήλιο. Η κουμαριά (Arbutus unedo) έχει στην κομοστέγη της συγχρόνως άνθη, άγουρους και ώριμους καρπούς (σε πολύ λίγα φυτά ή δέντρα συμβαίνει αυτό). Ένα εσπεριδοειδές που το κάνει αυτό είναι η πορτοκαλιά, ποικιλία Valencia. Μάλιστα όταν ανθίζει θα παρατηρήσει κανείς και άνθος και καρπό σε όλες τις φάσεις του ταυτόχρονα.
Τα άνθη της είναι συνήθως λευκά και πιο σπάνια κόκκινα, τα οποία κρέμονται σε ταξιανθίες. Μοιάζουν με καμπανούλες, και ανθίζουν δύο φορές το χρόνο (άνοιξη και φθινόπωρο). Γονιμοποιούνται από μέλισσες και το μέλι της κουμαριάς έχει ιδιαίτερη υπόπικρη γεύση. Τα άνθη της κουμαριάς δεν επηρεάζονται από τις βροχές και το κρύο λόγω του σχήματός τους και έτσι το φθινόπωρο η ανθοφορία της διαρκεί πολύ. Το μόνο πρόβλημα για τις μέλισσες είναι ότι σε χαμηλές θερμοκρασίες δεν μπορούν να πετάξουν και έτσι όταν επικρατεί αρκετό κρύο δεν μπορούν να εκμεταλλευτούν την ανθοφορία.
Ο καρπός της είναι σαρκώδης ρόγα –δρυπη-, μεγέθους 1-2 εκατοστά , ο οποίος, πριν ωριμάσει είναι κίτρινος και σιγά σιγά με την ωρίμανση μετατρέπεται σε κατακόκκινο. Η επιφάνεια του καρπού είναι άγρια-κοκκώδης θα έλεγα- και θα ωριμάσει (φθινόπωρο) τη στιγμή που αρχίζει η ανθοφορία για την επόμενη καρποφορία. Περιέχουν αρκετή ποσότητα σπόρων στο εσωτερικό τους.
Βασικό: Τρώγονται, αφού ωριμάσουν καλά. (έχει σημασία, θα το εξηγήσω παρακάτω). Θεωρώ ότι είναι ένα από τα πιο γευστικά φρούτα της φύσης. Αν και οι γνώμες διίστανται για την γεύση των κούμαρων, από αρχαιοτάτων χρόνων. Άλλοι νομίζουν ότι δεν είναι καν φαγώσιμοι οι καρποί. Οι αρχαίοι Έλληνες δεν τα προτιμούσαν ιδιαίτερα. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, ο Ρωμαίος επιστήμονας (φυσικός φιλόσοφος) και ιστορικός, περίφημος κυρίως από το έργο του «Φυσική Ιστορία» (Naturalis Historia) , έδωσε το λατινικό όνομα της κουμαριάς. Το όνομα «unedo» προέρχεται από το λατινικό «unum edo» που σημαίνει «τρώω ένα, μόνο». Εδώ να πω δυο λόγια για το πότε πρέπει να τρώγονται τα κούμαρα. Δεν πρέπει να καταναλώνονται όταν δεν έχουν ωριμάσει πλήρως. Δηλ. για να καταναλωθεί, θα πρέπει να είναι κατακόκκινος ο καρπός και πολύ μαλακός στην αφή. Ακόμη πρέπει να αποφεύγουμε να τρώμε υπερώριμους καρπούς.
Επειδή το κούμαρο ωπερωριμαζει πολύ γρήγορα, μπορεί να ξινίσει (να γίνει ζύμωση της σάρκας και να σχηματισθεί αλκοόλη) στο δέντρο, χωρίς εξωτερικά να δούμε κάτι ιδιαίτερο. Αν φάμε αρκετούς τέτοιους καρπούς, κινδυνεύουμε σοβαρά από δηλητηρίαση. Αν δεν έχει ωριμάσει πλήρως το κούμαρο, θα πρέπει να αποφεύγουμε να το τρώμε γιατί κατανάλωση αρκετών καρπών μπορεί να προκαλέσει τάση για εμετό και αναγούλα.
Το φυτό μας προειδοποιεί πλήρως για το πότε πρέπει να τρώμε ένα κούμαρο. Αν δεν έχει ωριμάσει αρκετά είναι αρκετά στυφό και άγευστο, έχει άσχημη γεύση. Αλλά, στην πλήρη ωρίμανση του είναι ένας πολύ εύγευστος και εκλεκτός καρπός. Και βέβαια , επειδή δεν αντέχει καθόλου μετά τη συγκομιδή , ο καλύτερος τρόπος να τα φάει κάποιος είναι κατευθείαν από το δέντρο. Είναι η αγαπημένη τροφή των πουλιών, χαρακτηριστικά οι κότσυφες τρελαίνονται να τα τρώνε, (κουμαροφάγα τα αναφέρει ο Αριστοφάνης στους «Όρνιθες») αλλά και του αγριογούρουνου , των αρκούδων κ.α.
Παράλληλα από τα κούμαρα φτιάχνονται , εξαιρετικό τσίπουρο (σε πολλές περιοχές της Ελλάδας στα χρόνια του μεσοπολέμου και νωρίτερα έφτιαχναν και μάλιστα τα τελευταία χρόνια σε πολλές περιοχές αρχίζουν πάλι να το φτιάχνουν), λικέρ, κονιάκ, (στην Πορτογαλία κάνουν ένα δυνατό κονιάκ με το όνομα medronho) καθώς και γλυκά του κουταλιού ή μαρμελάδα. Ακόμη η κουμαριά είναι γνωστή για τις φαρμακευτικές της ιδιότητες, (σηπτικές και διουρητικές ). Ο Iπποκράτης χρησιμοποιούσε τα κούμαρα για την αντιμετώπιση της θρομβοφλεβίτιδας. Πριν από 60 χρόνια απομονώθηκαν από τα κούμαρα οι πρώτες κουμαρίνες, τα σημερινά αντιπηκτικά που δίνονται σε θρομβώσεις. Τα φύλλα και ο τραχύς φλοιός της κουμαριάς χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα στη φαρμακευτική και στη Βαφική. Μια αρκούδα και μια κουμαριά, ή καλύτερα ένα madroño (έτσι λένε την κουμαριά στην Ισπανία), είναι το σύμβολο της πόλης της Μαδρίτης.
Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις της Κουμαριάς και του καρπού
-τα νωπά φύλλα και οι βλαστοί του είναι διουρητικοί και στυπτικοί.
-τα φύλλα χρησιμοποιούνται επίσης κατά της διάρροιας, της δυσεντερίας, της κυστίτιδας και της ουρηθρίτιδας.
-οι γαργάρες βοηθούν στον πονόλαιμο.
-η ρίζα του φυτού χρησιμοποιούνταν για την αρτηριοσκλήρυνση, την κακή κυκλοφορία του αίματος και την υψηλή αρτηριακή πίεση.
-ο καρπός της κουμαριάς, το κούμαρο, θεωρείται διουρητικό αλλά χρησιμοποιείται και σαν στυπτικό κατά της διάρροιας.
-τα νέα φύλλα της κουμαριάς που μαζεύονται όλο το χρόνο, είναι στυπτικά και συνιστώνται κατά της αιμοπτύσεως, της αιματουρίας και της αιμορραγίας της μήτρας.
Χρησιμοποιούνται επίσης, κατά της διάρροιας, της λευκόρροιας, της χρόνιας βρογχίτιδας καθώς και των χρόνιων παθήσεων της κύστης και των νεφρών. Είναι ακόμη, διουρητικά, λιθοτριπτικά και κατά του κατάρρου.
-τα ώριμα κούμαρα συνιστώνται σε δυσκοιλιότητα και αεροφαγία.
-βοηθά στις φλεγμονές.
-είναι τονωτικό για τους εξασθενισμένους οργανισμούς στους, οποίους χορηγείται μαζί με κρασί, κανέλα και ζάχαρη.
-το μέλι από το άνθος της κουμαριάς βοηθά στη μείωση της χοληστερίνης, στις κεφαλαλγίες και στο στομαχόπονο.
Άλλες χρήσεις
Μπονσάι Κουμαριά
Μπονσάι Κουμαριά
-τα κούμαρα γίνονται νοστιμότατες κομπόστες και μαρμελάδες.
-στην Ισπανία και στη Βόρεια Αφρική χρησιμοποιούν τα κούμαρα για να φτιάχνουν γρανίτες καθώς και ένα αρωματικό ποτό που μοιάζει με το ρακί.
-το ρακί από κούμαρα ανακατεμένο με ζάχαρη και κανέλα χρησιμοποιείται ως ρόφημα στη γρίπη ή σε εντριβή, για τον πυρετό.
-το ξύλο του χρησιμοποιείται στην ξυλουργική και στην παραγωγή ξυλοκάρβουνου.
-τα φύλλα και ο τραχύς φλοιός της κουμαριάς χρησιμοποιούνται στην Φαρμακευτική και στη Βαφτική.
Εδώ, βλέπετε το μεσαίο τμήμα του τρίπτυχου πίνακα του Ιερώνυμου Μπος «The Garden of Earthly Delights» (Ο κήπος των επίγειων απολαύσεων) , που απεικονίζει τη δημιουργία της γης και την αμαρτία. Δεσπόζουσα θέση στα φρούτα έχουν τα κούμαρα και γι’ αυτό ο πίνακας στην Ισπανία είναι γνωστός και ως ο πίνακας με τα κούμαρα. Εκτίθεται στο Museo del Prado στη Μαδρίτη. Δεξιά απεικονίζεται η κόλαση και αριστερά ο παράδεισος (ο κήπος της Εδέμ) -δεν φαίνονται εδώ-.
πηγή: laspistasteria