Ταξίδι στο χθες:Η διαδρομή Αγρίνιο-Κλεισούρα- Μεσολόγγι,τα μονοπάτια των εμπόρων με καμήλες και γαιδούρια!

Για έναν ξένο τουρίστα, αλλά και Έλληνα, άσχετο με την Αιτωλοακαρνανία, η διαδρομή Αγρίνιο-Κλεισούρα- Μεσολόγγι, από παλιά προξενούσε έκπληξη, αλλά και δέος και ιδιαίτερα σε άλλες εποχές που η συγκοινωνία ήταν πρωτόγονη.
Η αρχαία Αιτωλία κατά τον Στράβωνα ήταν χωρισμένη στην παραλιακή ζώνη προς νότια του Αράκυνθου με τις πανάρχαιες πόλεις Καλυδώνα, Πλευρώνα, Χαλκίδα, Ωλενό, Πυλλήνη και τις εύφορες πεδιάδες γύρω από τη λίμνη Τριχωνίδα,
με κυριότερες πόλεις το Φύταιο, το Τριχώνιο, τις Άκρες και την Μέταπα προς Νότο, και το Αγρίνιο, το Βουκάτιο (Παραβόλα), το Φίστυο, το Θέστιο (Βλοχός) προς Βόρεια της λίμνης. Στα βορειοανατολικά ήταν ο τόπος του Θέρμου με το παλαιό ιερό του Απόλλωνος, αργότερα έδρα της Αιτωλικής Συμπολιτείας.
Κατά τα μέσα του 17ου αιώνα η διάβαση του Αράκυνθου (Ζυγού) ήταν μεγάλο πρόβλημα. Υπήρχαν τρεις διέξοδοι και οι τρεις με προβλήματα ασφάλειας για τους διερχομένους.
Η δυτική, Συκιά – Μουστιάνου – Αγγελόκαστρο – Χαλίκι,
η ανατολική, Συκιά – Ζευγαράκι – Κεράσοβο – Σιβίστα (Ελληνικά) – Μούσουρα – Ρέτσινα και
η κεντρική, Συκιά – Φραγκουλαίικα – Κλεισούρα – Χαλίκι – Κεφαλόβρυσο Αιτωλικού.
Ασφαλώς η πιο σύντομη διάβαση ήταν η κεντρική, μέσω της Κλεισούρας, αλλά και η πλέον επισφαλής, λόγω της μορφολογίας του εδάφους και της πυκνής βλάστησης, ιδιαίτερα στη βάση του φαραγγιού.
Υπήρχε ένα μονοπάτι που παρέκαμπτε το φαράγγι και ανέβαινε στην κορυφή μιας απότομης πλαγιάς του φαραγγιού. Αλλά και εδώ υπήρχαν ληστές, γι’ αυτό την ομάδα των διερχομένων συνόδευε φρουρά, η οποία πυροβολούσε μέσα στο φαράγγι για να δηλώσει ότι οι διερχόμενοι φρουρούνται.
Πολοί έμποροι της εποχής χρησιμοποιούσαν την ανατολική διαδρομή, αυτή που περνούσε από το παλιό χωριό των Μουσούρων που ήταν χτισμένο κοντά στην σημερινή εκλησία του Αγίου Δημητρίου, το Παλιοχώρι.
Ο Τζατζαφίλης μεγαλέμπορος της δεκαετίας 1870 – 1880, μετέφερε τα εμπορεύματά του στο Αγρίνιο με καμήλες και γαϊδούρια. Μάλιστα κάποια φορά διαμαρτηρήθηκε ότι ληστές του έκλεψαν κάποια ζώα φορτωμένα με εμπορεύματα. Όμως αποδείχθηκε ότι ο ίδιος είχε κρύψει τα ζώα στο Κεράσοβο, και ο τότε Ειρηνοδίκης – Δικαστής και Συμβολαιογράφος Αγρινίου, που ήταν ο Βαυαρός την καταγωγή, ονόματι Μίλερ, τον τιμώρησε με δημόσιο εξευτελισμό στην πλατεία του Αγρινίου(σημερινή πλατεία Στράτου). Να πως περιγράφει ο αείμνηστος Δ. Πιπερίγκος το περιστατικό:
«Λοιπόν εν μέσω του συγκεντρωθέντος πλήθους και εν ημέρα Κυριακή, ηρώτησεν ο Ειρηνοδίκης Μίλερ τον προσαχθέντα δέσμιον ενώπιόν του Τζατζαφίλην, δια φωνής ηχηράς: «Τα κατεχράσθης Τζατζαφίλη τα εμπορεύματα;», «Ναι τα κατεχράσθην» απήντησεν ο κατηγορούμενος. Αυτή η ερώτηση εγένετο τρεις φοράς Παρά του Ειρηνοδίκου – Δικαστού Μίλερ. Και ο κατηγορούμενος έμπορος Τζατζαφίλης, απήντησε τρίς καταφατικώς. «Τότε κάμε το χρέος σου» είπεν ο Δικαστής. Και «χρέος» και «υποχρέωσις» του κατηγορουμένου, ήτο, ότι ούτος εσήκωσε τότε το οπίσθιον τμήμα της φουστανέλας του, με τα δυο χέρια του και με την εμφάνισιν αυτήν του σώματός του, εκτύπησε τα οπίσθιά του τρις, επί της παρακειμένης πέτρινης σκάφης, παρισταμένου και του πλήθους. Καθ’ ήν στιγμήν ο κατηγορούμενος ούτως ενήργει, συμφώνως τη Διαταγή του Δικαστού, ο Μίλερ εξεφώνη: «Μία», «Δυο», «Τρεις», όσας και αι φερόμεναι επαφαί των οπισθίων του Τζατζαφίλη μετά της πέτρινης σκάφης. (Σημ. γράφοντος: κατά τη γνώμην μου, η σκάφη είχε νερό). Άμα τω πέρατι της διαδικασίας και εις εκτέλεσιν της επιβληθείσης ποινής «Αλά-Αρβανίτικα», ο Μίλερ είπε την τελευταίαν φράσιν: «Και τώρα με γεια σου Τζατζαφίλη, είσαι ελεύθερος».
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΟΥΣΟΥΡΑΣ