Διάφορες εκδοχές υπάρχουν για την ετυμολογία της λέξης «Κούλουμα». Ξεκινώντας την περιήγησή μας, ο Νικόλαος Πολίτης, πατέρας της ελληνικής λαογραφίας, υποστήριξε ότι η λέξη προέρχεται από το λατινικό «Cumulus» (κούμουλους, απ’ όπου και η κουμούλα) που σημαίνει αφθονία, σωρός (καθώς εκείνη την ημέρα κουβαλούν στην εξοχή αφθονία τροφίμων) [ΛΚΝ: κούλουμο < κούμουλο `σωρός΄ με αντιμετάθ. [m-l > l-m] < λατ. cumul(us) -ο (πρβ. διαλεκτ. κούμουλο, κουμούλι, κουλούμι `σωρός, ιδ. χώματος΄)], αλλά και το τέλος, το τελείωμα. Με λίγα λόγια σημαίνει το τέλος της Απόκριας.
Υπάρχει και η εκδοχή όμως που λέει ότι προέρχεται από μία άλλη λατινική λέξη, τη λέξη «columna», που σημαίνει κολόνα (και όχι «κολώνα», όπως προφανώς έχουμε συνηθίσει). Κι αυτό μάλιστα , καθώς το πρώτο γλέντι της Καθαράς Δευτέρας στην Αθήνα έγινε στους Στύλους (και όχι βέβαια στις Στήλες), τις Κολόνες του Ολυμπίου Διός, όπου οι Αθηναίοι των αρχών του περασμένου αιώνα συνήθιζαν να συρρέουν προκειμένου τα γιορτάσουν τα Κούλουμα. Με αυτόν τον τρόπο χαρακτηρίζεται εν μέρει ο υπαίθριος πανηγυρισμός της «Καθαρής Δευτέρας».
Ο Γ. Μπαμπινιώτης αναφέρει και μια άλλη πιθανή εκδοχή, από το «κούλουμος» , που σημαίνει γεμάτος και το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το λατινικό «culmus» > culmen , που σημαίνει κορυφή.
Πρόκειται για πανελλήνια γιορτή που για κάποιους έχει αθηναϊκή καταγωγή, ενώ για κάποιους άλλους βυζαντινή. Μάλιστα στην Κωνσταντινούπολη γιορταζόταν από πλήθος κόσμου που συγκεντρωνόταν σε έναν από τους επτά λόφους της πόλης και συγκεκριμένα σ΄ εκείνον του ελληνικού οικισμού των «Ταταούλων». Στην Αθήνα εδώ και πολλές δεκαετίες τα Κούλουμα γιορταζόταν στις πλαγιές του λόφου του Φιλοπάππου.
Την Καθαρά Δευτέρα κανείς (σχεδόν) δεν εργάζεται. Το μόνο που ουσιαστικά επιτρέπεται είναι ο καθαρισμός (>Καθαρή) των διάφορων σκευών από τα λίπη, και μάλιστα με σταχτόνερο.
Καλά να περάσετε λοιπόν…
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
ΠΗΓΗ schooltime.gr
