Ραγδαία αποκλιμάκωση παρατηρείται στα ποσοστά που δίδονται στους διαγωνισμούς δημόσιων έργων 2021 ,2022 και 2023
Η περίοδος των υπερβολικών εκπτώσεων που κυριαρχούσε για σχεδόν 10 χρόνια φαίνεται ότι έχει παρέλθει και ως κύριοι λόγοι μπορούν να αναφερθούν οι μεγάλες αυξήσεις που έχουν γίνει στις πρώτες ύλες και βέβαια το ενεργειακό κόστος.
Είναι χαρακτηριστικό ότι την περίοδο 2016-2018 η μέση έκπτωση στα δημόσια έργα κυμάνθηκε μεταξύ 56%-58%, προτού αρχίσει να αποκλιμακώνεται σταδιακά μέχρι σήμερα.
Οι εκπτώσεις που μέχρι και το 2020 έφταναν σε ποσοστά που ξεπερνούσε το 60% και σχεδόν καθολικά ήταν πάνω από το 50%, σταδιακά περιορίστηκαν και άρχισε να παρατηρείται το φαινόμενο χαμηλών και ενίοτε πολύ μικρών εκπτώσεων
Για παράδειγμα, το 2021 δημοπρατήθηκαν 520 νέα δημόσια έργα (ύψους άνω των 2 εκατ. ευρώ), έναντι 361 έργων το 2020 με μέση έκπτωση 49,5% και 336 έργων το 2019 με μέση έκπτωση 52%.
Ωστόσο στο γενικό σύνολο, σύμφωνα με στοιχεία του ΣΑΤΕ, για το 2021, ο μέσος όρος της έκπτωσης σε διαγωνισμούς από 1 μέχρι και 2 εκατ. ευρώ και άνω κυμάνθηκε στο 43,32% μειωμένος σημαντικά από το 51,18% του 2020.
Μάλιστα το 2022 καταγράφεται περαιτέρω σημαντική πτώση στο 32,41%. Αν σκεφτούμε ότι το 2018 ο αντίστοιχος μέσος όρος ήταν 57,35% θα διαπιστώσουμε ότι η αποκλιμάκωση των εκπτώσεων προχωρά με ταχείς ρυθμούς
Αναλύοντας το ποσοστό του 2021, μπορούμε να δούμε πως στα έργα με προϋπολογισμό από 1 έως 2 εκατ. ευρώ, ο μέσος όρος της έκπτωσης είναι σχετικά ψηλός, με ποσοστό 45,76%, ωστόσο για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια κάτω από το ψυχολογικό όριο του 50%. Το 2022 η μείωση και σε αυτή την κατηγορία είναι δραστική και ο μέσος όρος έκπτωσης φτάνει το 35,07%.
Αντίστοιχα στα έργα με προϋπολογισμό άνω των 2 εκατ. ευρώ, ο μέσος όρος έκπτωσης το 2021 πέφτει στο 40,88% από 49,56% το 2020.
Το 2022 καταγράφηκε από τον ΣΑΤΕ μια ακόμα πιο ισχυρή πτώση στην προσφερόμενη έκπτωση που κατά μέσο όρο ήταν 29,75%, σπάζοντας το φράγμα του ποσοστού του 30%.
Σε περαιτέρω πτώση οδηγήθηκαν οι εκπτώσεις στα δημόσια έργα και το 2023. Σύμφωνα με στοιχεία από τον ΣΑΤΕ κατά το προηγούμενο έτος η μέση έκπτωση στους διαγωνισμούς έργων έφτασε το 23,11%. Είναι το μικρότερο ποσοστό εδώ και αρκετά χρόνια στον χώρο των κατασκευών
Από το παραπάνω ποσοστό έχουμε μια περαιτέρω ανάλυση καθώς στα έργα με προϋπολογισμό 1-2 εκατ. ευρώ η μέση έκπτωση έφτασε το 27,63% και στα έργα με προϋπολογισμό άνω των 2 εκατ. ευρώ η μέση έκπτωση έφτασε το 18,59%.
Ένας σημαντικός λόγος για την αποκλιμάκωση των εκπτώσεων είναι η νομοθετική παρέμβαση του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών στο νόμο για τα δημόσια έργα και η σημαντική άνοδο των δημοπρατούμενων έργων, καθώς έχουν ωριμάσει αρκετά έργα.
Έτσι, δεν υπάρχει πλέον η μεγάλη πίεση που υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια και οι εταιρείες μπορούν να διαλέξουν με μεγαλύτερη άνεση τα έργα που θα διεκδικήσουν.
Από την μια έχουμε μεγαλύτερο αντικείμενο για τις τεχνικές εταιρείες, όπως άλλωστε αυτό καταγράφεται και στα οικονομικά τους αποτελέσματα αλλά και στα ανεκτέλεστα έργων.
Αυτό σημαίνει πως οι εταιρείες δεν κατεβαίνουν με πολύ μεγάλες εκπτώσεις καθώς μπορούν να επιλέξουν σε ποια έργα θέλουν να ασχοληθούν, άρα και να κατεβάσουν προσφορά ή αντίστοιχα να απορρίψουν και να μην “κατέβουν”.
Αυτό έχει καταγράψει έντονα τα τελευταία χρόνια όπου ο ανταγωνισμός ποικίλλει στα δημόσια έργα και τους δίνει την ευκαιρία για μικρότερες εκπτώσεις και μεγαλύτερη κερδοφορία.
Η ραγδαία αυτή αποκλιμάκωση δείχνει ότι τα δημόσια έργα της χώρας επηρεάζονται και από το διεθνές περιβάλλον εξαιτίας των τιμών στις πρώτες ύλες , των προμηθειών, του κόστους ενέργειας και μεταφοράς.
Από την άλλη πλευρά αυτή η μεγάλη μείωση στα ποσοστά των εκπτώσεων δείχνει πως πλέον οι εταιρείες του κλάδου απομακρύνονται από την λογική των υπερβολικών εκπτώσεων που δημιούργησε άλλωστε σημαντικά προβλήματα στην εκτέλεση των έργων αλλά και στην βιωσιμότητα πολλών εταιρειών στον κλάδο.
Ωστόσο θα πρέπει να σημειωθεί ότι στα πολύ μεγάλα έργα οι εκπτώσεις έχουν φτάσει σε πολλές περιπτώσεις το 10%-15%, καθώς οι κατασκευαστές προχωρούν σε κινήσεις «θωράκισής» τους
Αληθές είναι όμως ότι και στο Δήμο Ξηρομέρου ευκόλως διαπιστώνει ο καθείς ένα μετεκλογικό οργασμό έργων που όμως δεν συμβαδίζει ουδόλως με το μέσο όρο εκπτώσεων 23,11% για τα δημόσια έργα κατά το έτος 2023
Ενδεικτικά αναφέρονται :
Θα πρέπει όμως να αναφέρουμε ότι ενώ από την πλευρά του Δημόσιου μπορεί να θεωρείται ότι οι μεγάλες εκπτώσεις είναι αποτέλεσμα της λειτουργίας του ανταγωνισμού και δημιουργούν εξοικονομήσεις για το δημόσιο ταμείο, δεν θα πρέπει να αγνοούνται πιθανές παράπλευρες συνέπειες όπως:
- Χρονοβόρες διαδικασίες αποπεράτωσης και μεγαλύτερες παραβιάσεις χρονοδιαγραμμάτων .
- αμφιλεγόμενη ποιότητα κατασκευής των έργων- Χρησιμοποίηση φθηνών εισαγόμενων υλικών και εξοπλισμού.
- Χορήγηση των κατώτατων δυνατών αμοιβών και ασφαλιστικών κρατήσεων.
- Αμφιβόλου ποιότητας συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας.