Από την Εύβοια ως τις Κανάριες Νήσους, υπάρχουν μέρη όπου ευδοκιμεί η ιδιαίτερη αυτή γλώσσα. Από τον Παύλο Φάκαλο.
Παύλος Φάκαλος
Η γλώσσα των σφυριγμάτων είναι μια γλώσσα που έχει καταγραφεί σε πολλές περιοχές της υδρογείου, σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες αλλά και μέσα από μυθικές αναφορές. Στην γέννησή της συνέτεινε η ανάγκη της επικοινωνίας των ανθρώπων σε περιστάσεις που υπήρχαν αντικειμενικές δυσκολίες.
Οι αιτίες για τη χρήση της, διάφορες: το δύσβατο του τοπίου, ηαπόσταση μεταξύ των τόπων που κατοικούσαν οι άνθρωποι, οι δυνατοί άνεμοι που συχνά φυσούσαν σε κάποιες περιοχές και έκαναν αδύνατη την επικοινωνία από κάποια απόσταση με τον λόγο. Χρησιμοποιήθηκε επίσης ως τρόπος κρυπτογραφημένης συνεννόησης σε περίοδο πολέμου (από την Γαλλική αντίσταση και όχι μόνο) αλλά και σε διάφορες άλλες περιπτώσεις ειδικών συνθηκών.
Όταν μιλάμε για γλώσσα του σφυρίγματος δεν μιλάμε για κάποια ξεκομμένα συνθηματικά σφυρίγματα, αλλά για μια πραγματική γλώσσα η οποία διαθέτει αλφάβητο, διαφορετικό για κάθε περιοχή. Μέσα από το αλφάβητο αυτό, λοιπόν, σχηματίζουν φθόγγους, συλλαβές και επομένως λέξεις.
Συγκεκριμένα, στα νησιά Comera και Hierro των Καναρίων Νήσων η τοπική τους γλώσσα, που είναι γνωστή με το όνομα el siblo («το σφύριγμα»), έχει δύο φωνήεντα και τέσσερα σύμφωνα και αναλόγα με το πως τοποθετούν τα δάχτυλά τους στο στόμα, σχηματίζουν λέξεις και προτάσεις. Είναι ίσως το μοναδικό μέρος παγκοσμίως, που χρησιμοποιείται η γλώσσα του σφυρίγματος.
Οι κάτοικοι, μάλιστα, φρόντισαν και κατάφεραν να ενταχθούν σε προγράμματα της Unesco, ώστε να διασωθεί αυτή η πολιτιστική τους κληρονομιά. Στα σχολεία τους είναι υποχρεωτική η παρακολούθηση μαθημάτων της «siblo» και εξετάζονται και βαθμολογούνται όπως σε όλα τα μαθήματα.
Η γλώσσα των σφυριγμάτων συναντάται στα Πυρηναία, σε ένα ορεινό χωριό τηςΤραπεζούντας το Κούσκοϊ, αλλά και στο Μεξικό, την Αλάσκα, το Νεπάλ, στους «Νανίγκιος» στην Κούβα (την εποχή του αγώνα της ανεξαρτησίας από τους Ισπανούς) και αλλού. Λέγεται ότι σε μερικά μέρη όπου βοηθά η μορφολογία του εδάφους, ο ήχος από τα σφυρίγματα φθάνει σε απόσταση επτά ακόμα και οκτώ χιλιομέτρων.
Σφυρίγματα made in Greece
Αλλά και στην Ελλάδα υπάρχει η γλώσσα των σφυριγμάτων ή όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι, η «Σφυριά». Στη Νότια Εύβοια, στα χωριά του Κάβο Ντόρο και ιδιαίτερα στο χωριό Αντιά. Ευρύτερα γνωστή έγινε το 1969, μετά από ένα αεροπορικό ατύχημα και κατά την διάρκεια σωστικών επιχειρήσεων, διαπιστώθηκε ότι οι ντόπιοι επικοινωνούσαν με σφυρίγματα από αποστάσεις χιλιομέτρων
ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕ ΜΑΣ ΣΤΟ ΦΟΥ.ΜΠΟΥ
Αυτή ήταν και η αιτία για να προκληθεί διεθνές γλωσσολογικό ενδιαφέρον και έρευνα, ώστε να μιλάμε πλέον για τη «γλώσσα της Αντιάς». Αναφορές που κινούνται ανάμεσα σε μύθο και την ιστορία λένε ότι οι κάτοικοι της Αντιάς είναι απόγονοι Περσών στρατιωτών του Ξέρξη που ξέμειναν στην περιοχή μετά την εκστρατεία του.
Αργότερα, όταν στην περιοχή εμφανιστήκαν Αρβανίτες, οι κάτοικοι της Αντιάς προκειμένου να τους ξεφεύγουν και να επικοινωνούν από απόσταση μεταξύ τους χρησιμοποιούσαν τις «σφυριές», όπως τις έλεγαν οι ίδιοι. Είναι ενδεικτικό δε πως αυτοί είναι και οι μόνοι κάτοικοι της περιοχής που δεν γνωρίζουν Αρβανίτικα.
Πάντως, τα τελευταία αρκετά χρόνια, με πρωτοβουλία του δήμου Καρύστου έχουν γίνει αρκετές κινήσεις προς την κατεύθυνση της διάσωσης και διάδοσης της «γλώσσας της Αντιάς».
Το 2005, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, είχε γίνει παρουσίασή της συγκεκριμένης ιδιαίτερης γλώσσας από τον αείμνηστο Παναγιώτη Κεφαλά, τον πιο ικανό από τους «σφυριχτές» του χωριού αλλά και από άλλους κατοίκους της Αντιάς όπου σφύριξαν τη γλώσσα τους.
Έχουν γίνει και δύο ντοκιμαντέρ μικρού μήκους, το ‘’Αντιά’’ του Σταύρου Ιωάννου (1980) και ‘’Το χωριό που σφυρίζει’’(2010) της Κατερίνας Ζουλά, αλλά και δύο μεμονωμένα τηλεοπτικά επεισόδια των σειρών ‘’Μένουμε Ελλάδα’’ και ‘’Greek Odyssey’’ της Joanna Lumley.
ΠΗΓΗ
Powered by WPeMatico